نظر یک استاد «بازیساز» دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
تاریخ انتشار: ۶ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۰۸۴۶۶
یکی از محرکهای اولیه رفتار انسان، دوری از پشیمانی است. پیش از اینکه اقتصاددانهای رفتاری مشهور، دانیل کانمَن و آموس تورسکی نظریه دورنما و اجتناب از پشیمانی را رسمی کنند، معتقد بودند اجتناب از پشیمانی ریشهی رفتارهای انسانی است که مشغول مطالعه آن بودند.
به گزارش فرادید، آنها آموختند رفتارهایی وجود دارد که اجتناب از پشیمانی نمیتواند آنها را توضیح دهد، بنابراین آنها به سمت تصویر گستردهتری هدایت شدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
من دو تاس دارم، یکی قرمز و یکی سفید و دو فنجان یکسان. من مخفیانه یک تاس را زیر هر فنجان قرار میدهم (بدون حقه)، جای فنجانها را با هم عوض میکنم و از شما میخواهم فنجانی را انتخاب کنید که تاس قرمز زیر آن است. شما ندیدید من تاسها را زیر فنجان گذاشتم، پس بدون شک هیچ اطلاعاتی ندارید که بر اساس آن تصمیم بگیرید. اگر درست انتخاب کنید، ۵ دلار به شما میدهم. اگر نه، چیزی به دست نمیآورید.
دست به کار شوید و یکی از فنجانها را انتخاب کنید. فرض کنیم فنجان سمت راست را انتخاب کردهاید. من آن را به سمت شما حرکت میدهم، اما نمیگذارم زیر آن را نگاه کنید. بعد از شما میپرسم آیا مایلید انتخابتان را تغییر دهید و فنجانتان را با فنجان سمت چپ عوض کنید؟ شما باشید قبول میکنید؟ بیشتر مردم قبول نمیکنند.
طبق مطالعات، حدود ۹۰ درصد مردم این پیشنهاد را رد میکنند. من شخصاً این آزمایش را سر کلاسم و در سخنرانیهای دیگر انجام میدهم، و هنوز کسی را ندیدم که این پیشنهاد را قبول کند. دلیلش چیست؟ شانس درست بودن که ۵۰-۵۰ است، پس چرا این پیشنهاد را قبول نمیکنند؟
کسانی که در این آزمایش شرکت کردند به دو دلیل اشاره میکنند. اول اثر «مالکیت» است که فرض میکند به محض اینکه شما به مالکیت چیزی پی بردید، به طور نامحسوس مال شما میشود و آن چیز برای شما ارزشمندتر از عین همان چیزی میشود که مالک آن نیستید.
وقتی یک فنجان را انتخاب میکنید، به طور ناخودآگاه انگار مال شما میشود و برای شما از فنجان دیگر ارزشمندتر میشود. قرار دادن فنجان در مقابل شما، این اثر را تقویت میکند، چون فنجان به فضای شخصی شما منتقل میشود.
دلیل دوم این است که از نظر روانی، یکی از محرکهای اعمال ما، تلاش ما برای به حداقل رساندن پشیمانی است. اگر انتخابی کنیم و اشتباه از آب درآید، احساس بدی پیدا میکنیم. اما اگر پیشنهاد را قبول کنیم و جای فنجانها را عوض کنیم و بعد بفهمیم تصمیم نخست ما درست بوده، چه؟ احساس بدتری پیدا میکنیم. بنابراین، وقتی با گزینهی دور شدن از فنجان خودمان مواجه میشویم، پیشنهاد فریبندهای به نظر نمیرسد.
ما از طریق همین آزمایش ساده، میتوانیم بفهمیم قبول این پیشنهاد و اثبات اشتباهی که کردهایم، چقدر احساس بدتری ایجاد میکند.
در بازی ما، اگر فنجانی را انتخاب کنید که تاس قرمز دارد، ۵ دلار برنده میشوید. حالا فرض کنید من قوانین را کمی تغییر دهم. بعد از اینکه فنجانتان را انتخاب کردید، به شما این گزینه را میدهم که طبق معمول فنجان خودتان را با فنجان دیگر عوض کنید. اما حالا، اگر این کار را انجام دادید و انتخاب درستی از کار درآمد، ۶ دلار برنده میشوید، اما اگر به انتخاب اصلی خود پایبند بمانید و ثابت شود درست انتخاب کردید، فقط ۵ دلار دریافت میکنید. حالا چطور؟ حاضرید جای فنجانتان را عوض کنید؟
این بار هم بیشتر مردم پیشنهاد دوم را رد کردند. اگر ۱۰ دلار به شما پیشنهاد بدهم و برنده شوید چه؟ ۱۵ دلار چطور؟
محققان این آزمایشها را انجام دادهاند و نتایج روشن است. با سه برابر کردن جایزه، ۵۰ درصد مردم پیشنهاد جابجا کردن فنجانها را قبول میکنند. در نتیجه برای اینکه ۹۰ درصد افراد به این جابجایی پاسخ مثبت دهند، باید رقم جایزه را ۱۰ برابر کنید.
به هر حال، آزمایشاتی از این دست، یکی از روشهایی هستند که محققان از آنها برای تشخیص اینکه زیانگریزی تا چه حد احساس افراد را نسبت انتخابهای اشتباه بدتر میکند، استفاده میکنند. این آزمایش حس افراد را حدوداً سه برابر بدتر میکند که با مقادیر دو تا سه برابری آزمایشات دیگر مطابقت دارد.
وقتی در مدرسه بودم و در امتحانات چند گزینهای شرکت میکردم، همیشه با خودم میگفتم: «بچسب به غریزه اول خودت و تغییرش نده!» اما حالا متقاعد شدهام که این روش شانس حدس زدن پاسخ صحیح را بیشتر نمیکند اما باعث میشود افراد احساس بهتری داشته باشند چون اگر انتخاب اشتباهی کنند و متوجه شوند انتخاب اولشان درست بوده، حالشان بدتر میشود. من ترجیح میدهم با اولین حدس خود اشتباه کنم تا اینکه با عوض کردن پاسخ درست اول، بازنده شوم.
کانال عصر ایران در تلگراممنبع: عصر ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۰۸۴۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بزرگداشت اکبر زنجان پور و دو جای خالی
حمید سمندریان که با شوق فراوان نظارهگر کار دانشجویان خود بود، استعداد و توانمندی این دانشجو را کشف کرد و اول بار در نمایش «نگاهی از پل» با او همکاری کرد. اکبر زنجانپور در این نمایش به عنوان استعدادی درخشان ظاهر شد و این اولین گامهای او در جاده موفقیت بود.
به گزارش ایسنا، این خاطره به دهه ۵۰ بازمیگردد و حالا دانشجوی سابق قرار است همزمان با زادروز استاد خود و در مراسمی که کانون کارگردانان خانه تئاتر برگزار میکند، تقدیر شود.
دانشجوی سابق اما سالهاست که خانهنشین است و شرایط را برای به صحنه بردن اثری تازه، مناسب نمیداند.
هرچند نسل جدید تماشاگران تئاتر نتوانستهاند هنرنمایی زنجانپور را روی صحنه ببینند، اما قدیمیهای تئاتر نمیتوانند حضور تاثیرگذار و استعداد شگرف او را در نمایشهای «نگاهی از پل» و «ملاقات بانوی سالخورده» فراموش کنند
شاید اولین بازی حرفهای او در تئاتر در نمایش «نگاهی از پل» بود که در کنار سوسنفرخ نیا به عنوان یکی دیگری از دانشجویان مستعد دانشکده هنرهای زیبا درخشید و بار دوم بود که خود را به عنوان استعدادی غیرقابل انکار اثبات کرد؛ در نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» نوشته فردریش دورنمات و کار حمید سمندریان. او در آن نمایش نقش آالفرد ایل را بازی کرد که یکی از کارکترهای مهم نمایشی است و تفاوت سنی زیادی با آن داشت.
به انگیزه این تجلیل و به یاد حمید سمندریان، بخشی از صحبتهای او را درباره زنجانپور مرور میکنیم:
«زنجانپور بسیار قابل قبول و باورپذیر بازی کرد. هرچند که آالفرد ایل از سن او دور بود ولی او نقش را به خوبی درک کرد. من استعداد زنجان پور را در کلاسهای دانشگاه شناختم. زمانی که شاگرد من بود، او را در اجراهای دانشگاهی دیده بودم و هیجانها و انرژیهای او را میشناختم. همان طور که در «نگاهی از پل» قدرت و انرژی خود را به نمایش گذاشت، در «ملاقات بانوی سالخورده» نیز به درونیات و عمق آلفرد ایل پی برد. دو نقش متفاوت و با بازی فراموشنشدنی زنجانپور. من برای رسیدن او به آلفرد ایل هیچ گونه درگیری نداشتم. زنجانپور به شدت خودش را متمرکز کرده بود تا به نقش برسد و آن طوری که من میخواهم بازی کند. او هم در بیرون و هم در درون به نقش رسید و خودش را هماهنگ کرد و به روح لحظه به لحظه نقش مسلط شد.
اما بخت با تماشاگران دهه هشتاد هم همراه بود تا یک بازی به یادماندنی دیگر از زنجانپور ببینند؛ در نمایش «شب هزار و یکم» به نویسندگی و کارگردانی بهرام بیضایی. نمایشی که در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت و در سه اپیزود گوناگون، نگاهی تازه به هزار و یک شب داشت. زنجانپور با همراهی مژده شمسایی و ستاره اسکندری در اپیزود دوم این نمایش بازی کرد تا برای تماشاگران نسلهای بعدی تئاتر نیز خاطره زیبای دیگری از بازیهای خود بسازد.
حالا این بزرگداشت همزمان با زادروز استاد او در خانه هنرمندان ایران، روز یکشنبه ۹ اردیبهشت ماه برپا میشود. حمید سمندریان، استاد او سالهاست که از دنیا رفته و بهرام بیضایی نیز به دلیل دوری از وطن، نخواهد توانست در این برنامه شرکت کند و این بزرگداشت با دو جای خالی همراه میشود.
بزرگداشت زنجانپور به کوشش کانون کارگردانان خانه تئاتر ایران، ساعت ۱۷ روز یکشنبه ۹ اردیبهشت ماه در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار میشود.
انتهای پیام